Pompa ciepła to urządzenia grzewcze, które przetwarza energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych - takich jak powietrze, grunt czy woda - na ciepło użytkowe. Ze względu na środowisko, z którego pobierana jest energia cieplna, pompy ciepła dzieli się na powietrzne, gruntowe oraz wodne. Dzięki pompie możliwe jest nie tylko ogrzewanie domu i wody, ale także chłodzenie budynku latem.

Program Moje Ciepło – w przeciwieństwie do programu Czyste Powietrze - skierowany jest do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych, nowych domów o podwyższonym standardzie energetycznym. To oznacza, że te budynki muszą spełnić bardzo restrykcyjne wskaźniki dotyczące rocznego zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP) na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej (EPH+W).  

W ich przypadku ten współczynnik nie może przekroczyć:

• 63 kWh (na metr kw. powierzchni domu w ciągu roku) dla wniosków składanych w 2022 r;
• 55 kWh dla wniosków składanych w kolejnych latach funkcjonowania programu.

Z dofinansowania mogą więc skorzystać właściciele nowych domów, które mają być energooszczędne, ocieplone oraz opierać się na energii odnawialnej, np. ze słońca (fotowoltaika).

Nowym budynkiem mieszkalnym w programie “Moje Ciepło” jest przy tym budynek, w przypadku którego, na dzień przekazania wniosku:

• nie złożono jeszcze zawiadomienia o zakończeniu budowy lub nie złożono wniosku o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie,
• złożono zawiadomienie o zakończeniu budowy, ale nie wcześniej niż 01.01.2021 r. lub złożono wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie nie wcześniej niż 01.01.2021 r.

Dofinasowanie obejmuje powietrzne, wodne i gruntowe pompy ciepła, wykorzystywane do samego ogrzewania domu lub w połączeniu z jednoczesnym zapewnianiem ciepłej wody użytkowej. Bezzwrotne dotacje mogą stanowić od 30 do 45 proc. kosztów kwalifikowanych inwestycji. To oznacza, że na zakup i montaż wybranej pompy ciepła będzie można dostać od 7 do 21 tys. zł. Wysokość dofinansowania uzależniona jest od rodzaju zainstalowanej pompy ciepła oraz posiadania przez wnioskodawcę Karty Dużej Rodziny.

Źródło: NFOŚiGW

Inwestorzy, którzy chcieliby zyskać dodatkowe środki na finansowanie instalacji pompy ciepła, mogą skorzystać z  oferty kredytu ekologicznego Banków Spółdzielczych Grupy BPS.

Zakup i instalacja pompy ciepła jest dość kosztowna. Wydatki powinny jednak szybko się zwrócić, bo obniżamy znacząco rachunki za ogrzewanie. Aby urządzenie mogło działać, należy dostarczyć określoną ilość energii do napędu sprężarki w układzie pompy ciepła. Jeśli wykorzystamy do tego prąd z fotowoltaiki, zyskujemy jedno z najtańszych, najbardziej ekologicznych i bezemisyjnych źródeł ciepła. Do tego niezwykle proste i praktyczne w obsłudze.

Poniżej przykładowe roczne koszty ogrzewania budynku w II kwartale 2022 r. (wyliczenia pochodzą ze strony Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła).

Rys. 1 Przykładowy roczny koszt ogrzewania nowego budynku o pow. ogrzewanej 160 m2 w standardzie programu „Moje Ciepło” wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej 4-osobowej rodziny. Dane uwzględniają koszty energii w II kw. 2022 r.

Rys. 2 Przykładowy roczny koszt ogrzewania budynku (poddanego termomodernizacji do standardu WT 2017 – EU 80 kWh/m2rok) o powierzchni ogrzewanej 160 m2, wraz z kosztem przygotowania ciepłej wody użytkowej rodziny 4-osobowej. Dane uwzględniają koszty energii w II kw. 2022 r.

Środki na obsługę nowego programu pochodzą z Funduszu Modernizacyjnego - nowego instrumentu Unii Europejskiej dla 10 krajów o największych wyzwaniach związanych z realizacją unijnych celów redukcji emisji dwutlenku węgla. W Polsce dopłaty są realizowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wnioski o dotację zakupu i montażu pompy ciepła można składać elektronicznie.

Na pompy ciepła stawia coraz więcej krajów, a w niektórych wręcz stają się one obowiązkowe. Niedawno taką decyzję podjęła Holandia. Jej rząd ogłosił, że od 2026 roku zacznie obowiązywać zakaz montowania urządzeń grzewczych, które korzystają z paliw kopalnych. Tam, gdzie budynki nie będą mogły być podłączone do sieci ciepłowniczej, pompy ciepła mają być podstawowym sposobem ich ogrzewania. Jeszcze wcześniej, bo w 2024 roku zakaz instalowania kotłów na paliwa kopalne i obowiązek instalowania pomp ciepła mają wprowadzić Niemcy.

Pompy ciepła są niezwykle efektywne w walce ze smogiem oraz w kontekście dekarbonizacji  budynków, które odpowiadają w Europie i Polsce aż za ok. 38 proc. szkodliwych emisji i ok. 40 proc zużycia energii pierwotnej. Mogą także pomóc w skutecznym redukowaniu zależności od paliw i gazu z Rosji oraz budowie bezpieczeństwa energetycznego, nie mówiąc nawet o ciągłych wzrostach cen tych surowców. Dlatego Komisja Europejska chce zainstalowania w UE około 20 milionów pomp ciepła do 2026 r. i prawie 60 milionów do 2030 r. Proponuje także przyspieszenie wprowadzenia zakazu dofinasowania kotłów na paliwa kopalne z 2027 na 2025 rok.

Według Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (EHPA), szerokie zastosowanie pomp ciepła może znacząco zmniejszyć zapotrzebowania na gaz ziemny:  

• milion wdrożonych pomp ciepła do ogrzewania budynków zmniejsza zapotrzebowanie na gaz o ok. 1,1-1,5 mld m3 (w przypadku instalacji w nowych budynkach jednorodzinnych) oraz o ok. 2-2,5 mld m3 (w przypadku wymiany kotłów w istniejących budynkach);
• milion wdrożonych pomp ciepła do podgrzewania wody użytkowej zastępuje zapotrzebowanie na ok. 0,3-0,4 mld m3 gazu.

Przy gwałtownie rosnących rachunkach za ogrzewanie i surowce, warto zrobić zwrot ku odnawialnym źródłom energii. Jeśli zdecydujemy się na pompy ciepła odpowiednio wcześnie, to dodatkowo zaoszczędzimy także na kosztach budowy domu - nie trzeba w nim montować komina ani wydzielać pomieszczenia na składowanie opału. Na część wydatków nie pokrytych dotacją, możemy także skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej w podatku.